Aan al wie ons na aan het hart ligt , aan al diegenen die momenteel nog niet weten dat ze ons na aan het hart liggen en zelfs aan zij die nooit zullen willen inzien dat ze ons na aan het hart liggen.
VOS groet jullie allen, politieke en maatschappelijke verantwoordelijken voor wie wij een speciale uitgave voorzien van onze nieuwjaarswensen en ons politiek memorandum.
VOS Vlaamse Vredesvereniging keek in 2019 met haar honderdjarig bestaan terug op een bewogen geschiedenis, waarin ze ageerde voor een vredevol en soeverein Vlaanderen. Datzelfde jaar werkten geïnteresseerde leden en experts, in samenspraak met het Bestuur van VOS, een herdenkingstraject uit. Dit herdenkingstraject - met een uitgesproken digitale component - leidde tot een grotere bewustwording bij het VOS-publiek van haar erfenis en voor een extra stimulans om zich in te zetten voor de werking van VOS in de toekomst.
Een belangrijk onderdeel van onze erfgoed-gerelateerde erfenis bestaat uit de zogenaamde ‘heldenhuldezerkjes’, die verspreid liggen over militaire en burgerlijke begraafplaatsen in heel Vlaanderen en zelfs in het huidige Wallonië. Het ontwerp en de aanmaak van de betreffende zerkjes stammen uit de ervaring van de Vlaamse soldaten aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoorlog. De zerkjes werden tijdens de oorlog hoofdzakelijk geplaatst op de graven van Vlaamse doden als alternatief voor het eentalige opschrift ‘Mort pour la patrie’, dat de officiële Belgische grafsteen sierde. Dit laatste werd in die tijd beschouwd als een belediging van de Vlaamse gesneuvelden, die aan het front leden en streden in de hoop na de oorlog een nieuwe tijd te doen aanbreken voor Vlaanderen op politiek, cultureel en sociaal terrein. De nood aan een alternatieve grafsteen voor gesneuvelde Vlamingen drong zich op. Net zoals toen groeide ook tijdens en na de oorlogsjaren een speciale band tussen alle personen die er noodgedwongen vochten.
Aan het front groeide tijdens de oorlogsjaren een gemeenschap, die in de naoorlogse periode ijverde voor de ‘Nooit meer Oorlog’-gedachte en een vrij Vlaanderen. Overlevende Vlaamse frontsoldaten, die na de oorlog lid werden van het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), lieten zich vaak ook begraven onder een zerk, die geleek op een heldenhuldezerkje.
In samenwerking met het ADVN - archief voor nationale bewegingen wil VOS de nog bestaande heldenhuldezerkjes opzoeken, onderzoeken, in kaart brengen, fotograferen en digitaal en fysiek registreren en ontsluiten. Zo dragen we bij aan het behoud en de grotere bekendheid van dit funerair en cultureel erfgoed, naast de hoognodige uitbreiding en correctie van de ons hierover bekende gegevens. In samenspraak met het ADVN en haar vrijwilligers zal VOS een digitale onderzoekdatabank opstellen. Deze databank wordt geïntegreerd in een nieuwe webstek en gelinkt aan een databank voor onroerend erfgoed, een netwerk van andere databanken zoals ‘ODIS’ en ‘Wikidata’ en de digitale Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging om het erfgoed van VOS bekend te maken aan niet alleen een wetenschappelijk doelpubliek, maar ook aan de ganse Vlaamse Gemeenschap. Het ADVN zal de invoer van informatie over de heldenhuldezerkjes begeleiden en bekostigt als projectpartner inzake het gebruik van de databank tien procent van de kosten. De partnerorganisaties evalueren samen het vorige gegevensmodel en voeren indien nodig aanpassingen door.
VOS blijft zich verder vanuit een historische betrokkenheid inspannen voor de bescherming en het behoud van de heldenhuldezerken. De diverse aanvragen die via het secretariaat binnenlopen namens gemeenten, families en betrokkenen geven aan dat VOS zich zonder schroom expert en aanspreekpunt mag noemen binnen dit domein. Onze lokale afdelingen worden in dit proces betrokken. Ook de op vraag ontwikkelde gedenkplaten, met logo en de blauwvoet, blijven in ons gamma aanwezig met het oog op toekomstige aanvragen. Tijdens, maar ook na de projectperiode, wil VOS blijven werken rond de heldenhuldezerkjes. Zo willen wij onze vrijwilligerswerking verderzetten en uitbouwen om het heldenhuldeproject te bestendigen. Dit uitgebreid vrijwilligersnetwerk willen wij vormen en opleiden om in te staan voor de opvolging, verzorging en eventueel de restauratie van de grafmonumenten.
VOS Vlaamse Vredesvereniging zorgt voor de coördinatie van de vrijwilligers, de organisatie van publieksmomenten en promotie. Gezien VOS de coördinatie van dit project in handen neemt, zal de huisstijl van VOS gehanteerd worden. VOS zorgt voor de digitale infrastructuur en de promotie met de eigen communicatiemiddelen. Het ADVN staat in voor de wetenschappelijke begeleiding.
Vanzelfsprekend liggen dus ook een deel van de Nieuwjaarswensen van VOS in lijn van waarvoor wij altijd al ijverden : voor het behoud van de symbolen van IJzervlakte en Eerste Wereldoorlog, voor de symbolen van Vlaamse ontvoogding, voor het inwilligen van de grieven van wat de Vlamingen toen vooropstelden. Meer nog echter zien we heil in de verwezenlijking van hun dieperliggende nobele gedachten, deze rond ‘zelfbestuur’, ‘nooit meer oorlog’, ‘godsvrede’.
Uiteraard heeft VOS ook haar eisen rond de hedendaagse situatie op institutioneel vlak en op organisatorisch vlak van de gemeenschap. Vlaanderen heeft zich doorheen de geschiedenis gevormd als een duidelijke gemeenschap op een bepaald terrein, dat haar grondgebied geworden is. Institutioneel is ons vertrekpunt duidelijk het resultaat dat tot stand kwam na de staatshervorming van de Sint-Michielsakkoorden.
Morrelen aan dit terrein via corridors naar andere plaatsen, of via beperkte meerderheden of via het in vraag stellen van de identiteitswet van 1898 zal nooit geaccepteerd worden en al zeker niet door onze organisatie.
Daarenboven is het duidelijk dat dit slechts een uitgangspunt is. Een gemeenschap wordt immers pas ontvoogd op het moment dat ze haar eigen waarden en kenmerken kan vasthechten aan wettelijk verworven bevoegdheden. Het wordt echter duidelijk tijd dat deze bevoegdheden hun volle rationaliteit beginnen te krijgen doordat ze zich concentreren op gebieden die aaneensluitend en logisch geconcentreerd zijn. Veel verspreide items die nergens toe leiden, leiden nooit tot een verbetering van de staatskundige structuur.
VOS schaart zich dan ook uitdrukkelijke achter de wens en de vraag en de eis om werk te maken van de uitvoering van de vijf resoluties van het Vlaams parlement, met ondermeer een verdergaand zelfbestuur, een homogeen bevoegdheidspakket en een fiscaliteit die hierbij past.
Uiteraard dient er ook een duidelijke consistentie te komen aan de inkomstenzijde, waarbij zaken zoals een verdere aftakking van de financieringswet en een heronderhandeling van de percentages voor de wet, niet onbespreekbaar mogen blijven.
Geen enkele maatschappij zal iets bereiken indien ze zich op zichzelf terugplooit.
Hoe kan een nog deelstaat zijnde gemeenschap zich echter ontplooien, behalve via de weg van de internationale samenwerking ?
Rechten zoals eigen grensoverschrijdende verdragsbevoegdheden en de mogelijkheid om deze in te vullen via de nodige socio-economische hefbomen zijn daarom onontbeerlijk.
Uiteraard zal niets lukken zonder de juiste Vlaamse mentaliteit. Uiteraard wensen we Vlaanderen een beter onderwijssysteem toe dan momenteel het geval is, met een sterkere verankering en meer rechtszekerheid.
Genoeg met andere woorden om naar uit te kijken in het nieuwe jaar.
Of om het anders te zeggen:
Denk Vlaams
Stem Vlaams
Gino Vandenborne
Namens het bestuursorgaan van VOS Vlaamse Vredesvereniging vzw