De fantasten die de communautaire kwestie van andere maatschappelijke dossiers loskoppelen, krijgen andermaal lik op stuk. De felle Waalse vakbondsacties tegen de sociaaleconomische regeringsmaatregelen wakkerden immers het communautaire vuur aan. Dit levert allicht ook stof voor de Vlaamse Feestdag.
De centrumrechtse federale regering heeft de jongste tijd voor sommige groepen impopulaire maatregelen genomen. Verworvenheden uit het verleden staan op de tocht. Dikwijls gaat het om voorrechten die bij het bredere publiek slecht vallen, maar die de betrokken werknemers met hand en tand verdedigen. Met in Wallonië het lichtzinnig gebruik van het stakingswapen als ultiem drukkingsmiddel.
Andere bedrijfscultuur
Het vakbondsverzet in Wallonië steekt schril af tegen dat in Vlaanderen. Vooral de in Wallonië dominante Fédération générale du travail de Belgique (FGTB) gooit alle remmen los. Er is niks nieuws onder de zon. De Waalse vleugel van de socialistische vakbond voert eens te meer in radicaliteit de boventoon. Sommige commentatoren legden al de link naar de legendarische Waalse stakingen tegen de Eenheidswet in 1960-61. Dat lijkt (vooralsnog) overdreven, maar de acties liepen toch al dermate uit de hand dat ze ook de Parti Socialiste (PS) niet koud laten.
Aanvankelijk waren de acties gesneden brood voor de centrumlinkse oppositiepartij om het federale regeringsbeleid te wraken. Maar geleidelijk groeide het besef dat de acties België als ‘failed state’ ondersteunden. En dus koren op de molen waren van de opvatting van het land als opgebouwd uit 2 democratieën. Daarom veranderde de PS het geweer van schouder en zette ze haar bevriende vakbond aan tot matiging.
De vraag blijft open of de PS er in zal slagen de stakingsbereidheid bij de FGTB te temperen. Extreemlinks is in Wallonië geïnfiltreerd in het socialistische vakbondsmilieu. De extreemlinkse Parti des Travailleurs Belge (PTB) – de Waalse vleugel van de unitaire partij PTB/PVDA – heeft de wind in de zeilen en stevent ze af op een politieke doorbraak. De inzet is hoog. De verwijten worden heen en weer geslingerd. De PS rekent de PTB onverantwoordelijkheid aan, omgekeerd attaqueert de PTB de PS als een machtspartij die de socialistische principes verkwanseld.
Het gematigder weerwerk van de Vlaamse vakbonden is sprekend. De verschillende reacties in noord en zuid
weerspiegelen een andere bedrijfscultuur. Of om politicoloog prof. dr. Bart Maddens te citeren: ‘België is twee landen’ met
‘de taalgrens als stakingsgrens’, met als gevolgtrekking: ‘Als de partij [N-VA – n.v.d.r. ] het been stijf houdt en de sociale en communautaire spanningen verder laat oplopen, lijkt de weg naar confederalisme geplaveid’, De Standaard, 1 juni.
Vlaanderen werkt
Tegenover het verlamde Wallonië werkt Vlaanderen voort, letterlijk en figuurlijk. Dat de Vlaamse regering er in het weekeinde van 28-29 mei in slaagde tot een akkoord te komen in 3 heikele dossiers – de onderwijshervorming, de kinderbijslag en de interne staatshervorming – versterkt het beeld van het performante Vlaanderen versus het falende België, aldus Maddens. De N-VA, schrijft de politicoloog, ziet haar verkiezingsslogan van 2009 – ‘België is een doodlopende straat’ – bevestigd.
Maar ondanks deze evolutie ligt België nog niet op apengaaien. Want de N-VA maakt nu eenmaal deel uit van de federale regering. Die wordt vereenzelvigd met de ‘failed state’ en dat odium bedreigt als regeringspartner ook de N-VA. Al blijft ook dan overeind wat Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) stelt: ‘De werkelijkheid is onze grootste bondgenoot’.
Het federale regeerprogramma laat geen ruimte voor een volgende ronde in de staatshervorming. In de beeldspraak gewagen velen van een communautaire vrieskast. Ten onrechte. De communautaire kwestie blijft alomtegenwoordig. Ook al hoeven we op korte termijn geen institutionele hervormingen te verwachten. De recente gebeurtenissen hebben alvast effect in de geesten. De situatie roept herinneringen op aan die waarvan Paul Daels getuigde op de IJzerbedevaart van 1984: ‘Dat ‘men’ niet rekene op de z.g. ‘bevriezing’. Als er te veel buskruit in de koelkast wordt gestopt, dan, vroeg of laat, ontploft de koelkast zelf, met al wat errond, erachter of erboven staat!’.
De communautaire agenda is nooit weg. Daarom heeft N-VA prof. dr. Hendrik Vuye en Veerle Wouters in het Studiecentrum Confederalisme Objectief V belast met voorbereidend werk op nieuwe institutionele initiatieven. Ook het Vlaams Belang houdt het vuur brandend. In andere partijen gaan (sommige) stemmen in dezelfde richting. Begin maart bijvoorbeeld uitte Hendrik Bogaert (CD&V) zich tegen Doorbraak als ‘voorstander van zoveel mogelijk autonomie’. En hij voegde toe: ‘Een ding staat vast: (…) Het probleem is niet weg. Dus ook het debat komt terug. Dat was bij de vorige staatshervorming niet anders: onder druk van N-VA en grote delen van CD&V kon Di Rupo daar niet onderuit. Zoiets zal nog gebeuren’.
Vlaanderen feest!
Allicht zullen de harde Waalse vakbondsacties ook 11 julitoespraken kleuren en de roep naar meer Vlaanderen aansterken. Het komt er op aan zoveel mogelijk Vlamingen te betrekken bij de Vlaamse feestdag. Niet om mythes te voeden. Iedereen weet onderhand dat Hendrik Conscience met De Leeuw van Vlaanderen in 1838 in de eerste plaats mikte op meer Vlaams zelfbewustzijn ter versterking van de jonge Belgische staat. Conscience maakte zijn ambitie waar, waardoor de Vlaamse sub-natie zich uitkristalliseerde met 11 juli als belangrijkste ankerdatum.
De Romantiek ligt inmiddels al ver achter ons, maar ook nu heeft het zin om binnen de Vlaamse deelstaat terug te kijken naar haar wortels, en vooral naar de actualiteit en haar toekomst. In het kader van Vlaanderen Feest! zullen ook dit jaar talrijke initiatieven in steden, gemeenten en buurten hiervan getuigen. Heel wat VOS-afdelingen dragen hun steentje bij.
De Vlaamse sub-natie weefde een eigen, dynamische en meerlagige identiteit, zoals ook een persoonlijke identiteit zich in al zijn complexiteit voortdurend ontwikkelt. De toevloed van vluchtelingen heeft het identiteitsvraagstuk nieuw leven ingeblazen en kanttekeningen geplaatst bij de politiek correcte opvattingen over onze multiculturele en superdiverse samenleving in de grote media. Immers, als identiteiten worden miskend, hoe kan je dan nog het Westers maatschappijmodel verdedigen tegen fundamentalisme, islamitisch of niet?
Onlangs formuleerde de Britse socioloog Frank Furedi het zo: ‘Ons multiculturalisme heeft grandioos gefaald. Het hield in dat Belgen aan migranten niet hoefden uit te leggen wat het betekent om Belg te zijn en wat ons in onze samenlevingen met elkaar verbindt. Niet nodig, wij zijn namelijk multicultureel! Vijfentwintig jaar later ben je zo multicultureel geworden dat je niets meer van de ander begrijpt’, Knack, 8-14 juni.
Als je ‘Belg’ in deze quote vervangt door ‘Vlaming’ ligt hier een grote uitdaging besloten. Zoveel mogelijk inwoners van Vlaanderen moeten worden betrokken bij het Vlaamse project, ook de nieuwkomers. Om hen te laten kennismaken met ons verleden en hen in onze toekomstdromen te laten delen, moeten we zoals Jos De Cock, erevoorzitter van VOS Sint-Niklaas, het altijd formuleert, ‘van de nieuwkomers Vlamingen maken’. De Vlaamse feestdag kan daartoe als een opstap dienen.
Guy Leemans
De Vos juni 2016, p 4-5
